Nacionalni Park Skadarsko Jezero

Lokacija:

Jezero se nalazi u Zetsko-skadarskoj dolini i okruzeno je masivima udaljenim nekih 7 km. od Jadranskog mora. Dvije trecine Skadarskog Jezera se nalazi u Crnoj Gori, a preostala jedna trecina u Albaniji. U zavisnosti od nivoa vode, povrsina jezera varira od 530 do 370m2, smatra se da je dugacko 44km i siroko 14km. Obalna linija je veoma usjecena, narocito na sjevero-zapadu. Niska ravan sjevernog dijela jezera cesto poplavi.

Znacaj:

Skadarsko jezero je najvece jezero na Balkanskom poluostrvu, jedno od poslednjih slatkovodnih povrsina, najveci nacionalni park u Crnoj Gori, i najpoznatije po svojoj zivotnoj raznolikosti. Samo jezero je neobicno zbog medjusobne blizine veoma razlicitih zivotnih stanista i njihovih lanaca ishrane.

Ptice:

Postoji veliki broj vrsta ptica. Utvrdjeno je 270 vrsta ptica koje naseljavaju ovo jezero. Oko 90% ptica pripada vrsti ptica selica i one su internacionalnog znacaja. Tokom sezone seljenja, bijela caplja, bijele zlicarke (kasikare) i razne vrste patki prelaze preko ove oblasti. Mali kormorani se gnijezde u sjevernom mocvarnom dijelu jezera i predstavljaju jednu od tri najvaznije kolonije u svijetu (ITR, Ecological Research Study on Peat Exploration, 2001). Rijetka i ugrozena vrsta kovrcastih pelikana se gnijezdi na plutajucem ostrvcima treseta, koja se nalaze na sjevernom kraju jezera.

Vodeni zivot:

Postoji 50 vrsta ribe koje stanuju u jezeru i 3 vrste zmijuljica. Najvaznije vrste sa ekonomskog aspekta su ukljeva i saran.

Flora:

Biljni svijet ovog parka je veoma znacajan i razlikuje se od oblasti u kojima su ceste poplave, malih kamenih ostrvaca i strmih strana planina. Postoje tri rijetke i zasticene vrste bilja i drveca i veliki broj (30+) rijetkih biljaka unutar parka.

Pavlova strana

Dvije trećine jezera pripadaju Crnoj Gori, dok je jedna trećina u Albaniji. Na Skadarskom jezeru se nalazi veliki broj pješčanih plaža i izletišta, koja su osim po ljepoti, poznata i po restoranima koji raspolazu velikim izborom specijaliteta kuhinje iz tog kraja. Specijaliteti kao što su dimljeni krap, crmničko vino, jegulje... Krap je endemska riba koja živi samo u Skadarskom Jezeru.
Jezero je zajedno sa okolnim krajevima upisano, na osnovu Rasmar konvencije, u svjetsku listu močvara od međunarodnog značaja. Prosječna dubina je 6, a na nekim mjestima i do 60 metara, i u potpunosti se nalazi ispod nivoa mora. Virpazar Skadarsko jezero i okolne krajeve krasi veoma značajan broj kulturno istorijskih spomenika. Prepoznatljivo je po ostrvskim crkvama i manastirima: Starčevu, Beški, Moračniku i drugim.

Jezera Durmitora

Ljepoti durmitorskog masiva posebnu draz daje 18 lednickih jezera, nazvanih ''gorske oci'', na visinama iznad 1500m. Najvece i najatraktivnije je Crno jezero. Velicanstvenosti pejsaza doprinose, pored ljepote jezerskog basena i blistave vodene povrsine, prostrani sumski predio koji ga okruzuje i vrh Medjeda, gorostasno uzdignut nad njim. Udaljeno je 2 km od planinskog gradica Zabljaka, zimskog turistickog centra Crne Gore.



U blizini Crnog jezera nalaze se, ne manje impresivna, Zmijinje jezero, utonulo u stoljetnu smrcevo-jelovu sumu i Barno jezero, u sredini prostranog tresetista, okruzeno sa svih strana, takodje, cetinarskom sumom. U nizu hidrografskih bisera Durmitora izdvajaju se, ljepotom i divljinom okruzenja, Skrcka jezera, okovana ledom i snijegom do sredine jula Zeleni vir i Modro jezero i uljuljkana usred nepreglednih livada Vrazje i Riblje jezero. Medju najljepsim ukrasima Parka su i bistre, silovite rijeke koje su ovom podrucju podarile velelepne kanjonske doline. Posebno impresionira rijeka Tara, kako ljepotom i pokretom svojih voda, tako i dubinom i pejsazem kanjona, cineci ga jednim od najljepsih u svijetu.



Po bogastvu flore i faune, slozenosti ekosistema, zastupljenosti preko 1300 vrsta vaskularnih biljaka sto predstavlja izuzetnu koncentraciju sa velikim brojem endemicnih i reliktnih vrsta, Durmitor predstavlja izuzetnu prirodnu vrijednost i trajnu inspiraciju naucnika i ljubitelja prirode. U sebi je unjedrio prave raritete prirode, kakve su i sume crnog bora na lokalitetu Crna poda cija grandiozna stabla, i do 50 m visine, odolijevaju vremenu punih 400 godina. Durmitorski nacionalni park obiluje znacajnim brojem spomenika kulture od antickog perioda do najnovijeg doba. Najkarakteristicniji su srednjevjekovni spomenici: razvaline gradova i utvrdjenja, mostovi i karaule, nekropole sa steccima i manastirski kompleksi u dolini rijeke Tare.
Kao primere etnoloske bastine, vazno je pomenuti tipove seoskih kuca tzv. ''savardake'' i vodenice rasijane po katunima i durmitorskim potocima.



Sva raskos prirodnih ljepota, ambijentalnih i kulturnih vrijednosti Durmitora i rijeke Tare, preovladala je da se NP ''Durmitor'' uvrsti ...u spisak Svjetske kulturne i prirodne bastine, odlukom Medjunarodnog komiteta za Svjetsku kulturnu i prirodnu bastinu, u Parizu 1980. godine, dok je rijeka Tara i njena kanjonska dolina, UNESCO-vim programom ''Covjek i biosfera'' 1977.godine uvrstena u svjetske ekoloske rezerve biosfere.

Zabljak,ekoloska prijestonica Crne Gore

Zabljak je i sjediste Nacionalnog parka Durmitor koji se prostire na 39 hiljada hektara a nalazi se na dijelovima opstina Zabljak, Savnik, Pluzine, Mojkovac i Pljevlja.

Ovaj kraj privukao je paznju naucnika jos sredinom XIX vijeka. Proucavali su ga i opisivali Amie Boue, Josif Pancic, D. Batinic, P.Rovinjski, dr.O.Bauman, a posebno Jovan Cvijic ciji preci poticu iz ovih krajeva.

U okviru programa «Covek i biosfera» M&B, rijeka Tara je, odlukom UNESKO-a, 1977. godine upisana u ekoloski rezervat svjetske biosfere cime je zasticena medjunarodnom konvencijom. UNESKO je 1980. godine dio Nacionalnog parka Durmitor (dvije hiljade hektara) proglasio za svjetsko prirodno dobro i uvrstio u svoj registar Svjetske bastine kulturnih i prirodnih vrijednosti. Uvazavajuci prirodne ljepote ovog kraja, Skupstina Republike Crne Gore upravo je na Zabljaku 20.septembra 1991.godine donijela Deklaraciju o Crnoj Gori kao ekoloskoj drzavi.

Durmitor je jedna od najvisih planina Dinarida. Ime mu potice od keltske rijeci koja ukazuje da je to div koji spava i da su tu dobri i zli bogovi koje nije uputno ljutiti. Na relativno malom prostoru, pod uticajem tektonskih sila i erozijom, stvoreni su vrhovi raznih pa i atraktivnih oblika, a izmedju njih su lednicki cirkovi – dolovi od kojih neki i ljeti pod snijegom. Preko dvadeset vrhova visi su od 2.200 metara a najvisi medju njima Bobotov kuk (2.523 metara) ili Cirova pecina, Nebeska soha, kako ga narod zove, inspirisao je Vuka Karadzica da za Durmitor kaze (Citat Vuka Karadzica) «Gdje koji pripovijedaju za Durmitor da je nebeska soha, tj. Da je tako visok na nebo drzi».

Ispred Zabljaka se pruza prostrana Jezerska visoravan. Na durmitoru ima 18 jezera. Najvece je Crno jezero, koje se nalazi jugozapadno od Zabljaka na udaljenosti od tri kilometra. Do njega se stize asfaltnim putem kroz divnu cetinarsku sumu. Sastoji se od dva jezera, Velikog i Malog jezera, koji cine jedinstvenu hidrografsku cjelinu. Prosjecna povrsina Crnog jezera iznosi 0,55 km², nadmorska visina 1413m, a najveca dubina 50,3 metra. Crno jezero spada u glecerska jezera. Iz Crnog jezera voda otice u dvije rijeke – u Pivu i Taru, a taj prirodni fenomen zove se bifurkacija.

Pored Crnog jezera, veca jezera na Durmitoru su: Zmijsko, malo, Vrazje, Riblje, Poscensko, Modro, Valovito, Veliko skrcko, Malo skrcko i dr.

O reljefu Durmitora, a posebno o postanku i ljepoti njegovih jezera, Stevan Stankovic kaze: « Istrazivaci Durmitora davno su utvrdili da je to jedna od najprostranijih i najvisih planina Balkanskog poluostrva. Kao takva za vrijeme ledenog doba bila je zahvacena intezivnom glacijacijom. Lednici su svojom erozijom i akumulativnim radom, ostavili brojne tragove u reljefu planine, narocito u njenim najvisim djelovima. Samo lednici, kojih je bilo puno i koji su dugo trajali, mogli su toliko i tako da oblikuju Durmitor, da on danas neobicnoscu pejzaza predstavlja neponovljivu cjelinu, ljepoticu među nasim planinama.

Zahvaljujuci lednicima, na Durmitoru su formirani manji i veci jezerski baseni. U mnogima od njih i danas postoje slikovite gorske oci, jezera u cijim se vodama kao u najljepsim ogledalima oslikavaju i umnozavaju okolni vrhovi. Jezera su jedan od sinonima ove visoke planine, motiv za prepoznavanje, inspiracija za umjetnike, objekat za naucna istrazivanja, mjesto okupljanja ribolovaca i carobna ishodista legendi i bajki.»

Iako je ovo planinsko podrucje, ipak su na njemu ljudi dosta davno zivjeli. Poznato je da ga je u dalekoj proslosti naseljavalo ilirsko pleme Autorijati, koje su u IV bijeku p.n.e sa ovog prostora potisnuli Kelti. Od II bijeka p.n.e do pocetka nase ere tu dolaze Rimljani. U VII vijeku naseljavaju ga Sloveni. U vrijeme stvaranja prvih slovenskih drzava, ovo podrucje je bilo u sastavu Raske, zatim Zete, a krajem XII vijeka ponovo u sastavu Raske. Turci su ga osvojili 1465. godine i njime , uprkos cestim otporima i bunama hrabrih Durmitoraca, vladali do Berlinskog kongresa 1878. godine, kada je uslo u sastav Crne Gore.Među bitkama koje su vodili Durmitorci protiv Turaka posebno je znacajna ona na Sarancima 1862. godine. U cast te pobjede podignute su dvije crkve- jedna u Zabljaku a druga u selu Krs. Na siorem platou Durmitora postoje i manastiri: Pivski manastir, Bijela, Podmalinsko i Dobrilovina. U Jezerima ima tragova zivota Rimljana. Iz srednjeg vijeka su sacuvani brojni stecci, ostaci utvrđenja, srednjevjekovnih crkava i dr. Najpoznatija srednjevjekovna utvrđenja su bila Pirlitor , iznad kanjona Tare i Soko, iznad Scepan polja.

Naspram Durmitora se nalazi brdo Pirlitor, na kome su ostaci istoimenog srednjevjekovnog grada. Po legendi, u tom gradu je stolovao durmitorski vojvoda Momcilo.

Nacionalni parkovi,ocuvani i atraktivni resursi Crne Gore

Predjeli Durmitora, po lijepoti i neokrnjenosti rijetko i autentično dijelo prirode, proglašeni su nacionalnim parkom 1952. godine. Smješten na sjeverozapadu Crne Gore, Park obuhvata osnovni masiv Durmitora sa kanjonima Tare, Drage i Sušice i gornji dio kanjonske doline Komarnice, zauzimajući površinu od 39.000 ha.

Osnovna odlika reljefa durmitorskog područja jeste prostrana visoravan na 1.500 mnv, koju usijecaju duboke kanjonske doline i sa koje se uzdižu impozantni planinski vrhovi, od kojih je 48 sa preko 2.000 mnv i među njima najveći Bobotov kuk sa 2.525 m.

Ljepoti durmitorskog masiva posebnu draž daje 18 ledničkih jezera, nazvanih ''gorske oči'', na visinama iznad 1.500m. Najveće i najatraktivnije je Crno jezero. Veličanstvenosti pejzaža doprinose, pored ljepote jezerskog basena i blistave vodene površine, prostrani šumski predio koji ga okružuje i vrh Međeda, gorostasno uzdignut nad njim. Udaljeno je 2 km od planinskog gradića Žabljaka, zimskog turističkog centra Crne Gore.

U blizini Crnog jezera nalaze se, ne manje impresivna, Zmijinje jezero, utonulo u stoljetnu smrčevo-jelovu šumu i Barno jezero, u sredini prostranog tresetišta, okruženo sa svih strana, takođe, četinarskom šumom.

U nizu hidrografskih bisera Durmitora izdvajaju se: ljepotom i divljinom okruženja - Skrčka jezera, okovana ledom i snijegom do sredine jula - Zeleni vir i Modro jezero i uljuljkana usred nepreglednih livada - Vražje i Riblje jezero.

Među najljepšim ukrasima Parka su i bistre, silovite rijeke koje su ovom području podarile velelepne kanjonske doline. Posebno impresionira rijeka Tara, kako ljepotom i pokretom svojih voda, tako i dubinom i pejzažom kanjona, čineći ga jednim od najljepših u svijetu.

Po bogatstvu flore i faune, složenosti ekosistema, zastupljenosti preko 1.300 vrsta vaskularnih biljaka što predstavlja izuzetnu koncentraciju sa velikim brojem endemičnih i reliktnih vrsta, Durmitor predstavlja izuzetnu prirodnu vrijednost i trajnu inspiraciju naučnika i ljubitelja prirode. U sebi je unjedrio prave raritete prirode, kakve su i šume crnog bora na lokalitetu Crna poda čija grandiozna stabla, i do 50 m visine, odolijevaju vremenu punih 400 godina.

Durmitorski nacionalni park obiluje značajnim brojem spomenika kulture od antičkog perioda do najnovijeg doba. Najkarakterističniji su srednjevjekovni spomenici: razvaline gradova i utvrđenja, mostovi i karaule, nekropole sa stećcima i manastirski kompleksi u dolini rijeke Tare.

Kao primjere etnološke baštine, važno je pomenuti tipove seoskih kuća, tzv. ''savardake'' i vodenice rasijane po katunima i durmitorskim potocima.

Sva raskoš prirodnih ljepota, ambijentalnih i kulturnih vrijednosti Durmitora i rijeke Tare, preovladala je da se NP ''Durmitor'' uvrsti u spisak Svjetske kulturne i prirodne baštine, odlukom Međunarodnog komiteta za Svjetsku kulturnu i prirodnu baštinu, u Parizu 1980. godine, dok je rijeka Tara i njena kanjonska dolina, UNESCO-vim programom ''Čovjek i biosfera'' 1977.godine uvrštena u svjetske ekološke rezerve biosfere.

Crna Gora ekoloska drzava

U crnogorskom koloritu, čudesno iskombinovane i isprepletane, preovlađuju tri boje: modro plava, smaragdno zelena i siva, boja kamena. Upravo zbog neprocjenjivih prirodnih ljepota, Crna Gora je proglašena za ekološku državu.
vjesni duga prema prirodi, izvoru našeg zdravlja i inspiraciji naše slobode i kulture, posvećujemo se njenoj zaštiti u ime sopstvenog opstanka i budućnosti potomstva”, stoji u Deklaraciji koju je 20. septembra 1991. donijela Skupština Republike Crne Gore.

U Crnoj Gori se nalazi tri četvrtine evropske ornitofaune. Skadarsko jezero je najveći ptičji rezervat u Evropi.

U Crnoj Gori raste oko 3000 biljnih vrsta i podvrsta, od čega 212 predstavlja balkanske endemite, a 22 su zastupljene samo u Crnoj Gori. Samo na Biogradskom jezeru raste 86 vrsta drveća. Biogradska gora je, pored Perućice, jedina prašuma u Evropi, a svakako je najtipičniji predstavnik prašumskih ostataka. Još su stari crnogorski vladari uvidjeli njenu jedinstvenost i značaj i stavili je pod zaštitu i tim gestom na neki način anticipirali razvoj ekološke kulture u Crnoj Gori.
Crna Gora je među prvim u regionu Mediterana i šire otpočela proces izrade nacionalne strategije održivog razvoja. Riječ je o istinskom stremljenju i trajnom opredjeljenju za uspostavljanje nacionalnog razvoja zasnovanog na uvođenju zahtjeva održivosti u sve strukture djelovanja i odlučivanja. Usvojen je Strateški master plan za upravljanje čvrstim otpadom i Strateški master plan za otpadne vode. Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine, Zavod za zapošljavanje i mnogobrojni partneri šest godina realizuju program „Neka bude čisto”, kao i projekt „Eko patrola” u osnovnim školama, osmišljen tako da djeca uoče ekološke probleme u svojoj okolini.