Kanjon rijeke Morace

Ima u Crnoj Gori i dubljih i dužih kanjona, ali malo koji poput Platija – kako je naziv za kanjon Morače – u tolikoj mjeri ulivaju strahopoštovanje svima koji drumom ili vodom prođu kroz njih.
Na pojedinim mjestima Morača kao da je dijamantom brusila stijene, koje su tako uglačane da se jedino lišajevi i mahovina primaju za podlogu.
Sunce, koje u različito doba dana, pod drugačijim uglom, obasjava kamene strane, stvara neponovljivu igru boja i sjenki, ovjekovječenu na platnima mnogih slikara, ne samo crnogorskih.Morača je jedna od najvećih rijeka u središnjem dijelu Crne Gore. Njen kanjon i voda stanište su endemskih vrsta. U Morači, pored potočare, živi autohtona glavatica, jedna od najvećih salmonidnih vrsta u Evropi (Salmo marmoratus) i endemični strun – pastrmka neobično velikih zuba, kojima duguje i latinsko ime Salmo dentex. Rijeka je u donjem toku poznata po dubokim virovima, naročito kod Vezirovog mosta u Podgorici. Iako prolazi kroz najveći crnogorski grad, zadržava svoju divlju i nesputanu ćud. Na putu do Skadarskog jezera sakuplja brojne pritoke i puni najveće jezero na Balkanskom poluostrvu.

Netaknuta priroda Pive

Piva se nalazi u sjeverozapadnom djelu zemlje na granici sa Bosnom i Hercegovinom. Čitav region je prepoznatljiv po netaknutoj priodi, gustim šumama i kanjonima Tare, Pive, Komarnice i Sušice koju su jednistveni u svijetu. Svaki od ovih kanjona ima svoje specifičnosti, a zajednička karakteristika im je da su nastali djelovanjem riječne erozije. Najpoznatiji je kanjon rijeke Tare koji je poznat po veoma uzbudljivim splavarenjima, jedinstvenim u svijetu. Sveukupna duzina kanjona je 68 km, a dubina ide i do 1300 metara. Kanjon Tare s obzirom na duzinu, dubinu i druge karakteristike, se nalazi na drugom mjestu po veličini u svijetu odmah nakon kanjona rijeke Kolorado u SAD. Područje Pive je rijetko naseljeno, a najveće naselje je gradić Plužine. Ovaj kraj je poznat i po izuzetno ljekovitim travama, čajevima i domaćim poljoprivrednim proizvodima izuzetnog kvaliteta i visokih ekoloških standarda. Najpoznatiji kulturno istorijski spomenik je Pivski manastir. Njegova izgradnja počela je 1573 godine i trajala sve do 1586 godine. Podigao ga je hercegovacki mitropolit, kasniji pećki patrijarh Savatije. Pivski manastir posjeduje izuzetno bogatu riznicu i vjekovima je predstavljao najvažniji duhovni i kulturni centar ovog područja.

Nacionalni park Lovcen

Teren planine Lovćen odlikuje se interesantnom morfološkom i gološkom građom. Izgrađen je najvećim dijelom od karbonatnih stijena (krečnjaka i dolomita). Sama planina je sa kraškoglacijalnim elementima reljefa. Najveći vrhovi Parka: Štirovnik (1794 m), Jezerski vrh (1657 m), Babljak (1604 m) i Treštenik (1489 m), okruženi su dubokim kraškim depresijama, od kojih su većina uvale sa prostranim i širokim dnom: Ivanova korita, Dolvi, Kuk, Bižaljevac, Vuči do, Veliki i Mali Bostur. Najveće uvale Lovćena su Ivanova korita i Dolovi.Zahvaljujući svom položaju na granici dvije sasvim različite prirodne cjeline, mora i kontinenta, Lovćen trpi uticaje oba klimatska tipa koji su uslovili pojavu veoma bogatog i raznovrsnog biljnog i životnjskog svijeta. Na relativno uzanom prostoru srijeću se brojni i raznovrsni oblici reljefa. Padine planine su kamenite, sa brojnim škrapama, jamama i dubokim vrtačama, dajući Lovćenu specifičan izgled.Prirodne vrijednost - biljni svijet Na osnovu dosadašnjih istraživanja utvrđeno je da na lovćenskom masivu živi 1/3 od ukupnog broja biljnih vrsta Crne Gore odnosno oko 1300 zeljastih i drvenastih biljaka. Među njima utvrđeno je prisustvo endemičnih vrsta Lovćena: lovćenski zvončac i gintlijeva sivka. U Nacionalnom parku Lovćen prisutan je veliki broj balkanskih endema (vrste koje su prisutne samo na Balkanskom polusotrvu): planinski stolisnik, dalamtinski luk, neumajerova krčagovina, peterov kozlac, zdjeličasta lazarkinja, nikolin različak, pantočekov dimak, dalmatinski šafran, hrvatski karanfil, nježna kockavica, modro lasinje, orjenska krkavina, bosanski strupnik, rahendbahova pušina, grizebahova lala, huterova lastavina i dr. Značajno je prisustvo biljnih vrsta sa Lista Bernske konvencije: dokoljen, gorska ruža. Na Lovćenu je prisutan i veliki broj vrsta iz familije orhideja koje se nalaze na Listi Konvencije o međunarodnoj trgovini ugroženim vrstama divlje flore i faune - (CITES). Od habitata koji se nalaze u Appendidž-u i Bernske konvencije (habitati koji su obuhvaćeni projektima EMERALD i NATURA 2000) na Lovćenu je prisutno sedam od kojih je sa nacionalnog aspekta posebno značajan habitat sa munikom Pinetum heldreichii. Od ostalih tipova habitata-staništa na prostoru Lovćena u najvećem procentu su prisutne bukove šume koje čine oko 70 posto ukupne šumske površine. Tu je prisutna i kultura crnog bora a na jednom lokalitetu na veoma ograničenoj površini na nadmorsko visini od 1300 m prisutan je populacija bora krivulja za koji se sa sigurnošću može konstatovati da je sađen. U nižim položajima prisutne su šume rijetkih lišćara hrasta medunca i cera. Ostalo su livadske zajednice, planinski proplanci, kamenjari i obradive površine.Prirodne vrijednosti – gljive U okviru granica Parka do sada je konstatovano oko 400 vrsta gljiva. U toku daljih istraživanja moguće je očekivati više od 1500. Posebnu vrijednost Parka predstavljaju vrste gljiva koje se kao međunarodno ugrožene nalaze na Crvenoj listi Evrope: Kasna puževica, bukov igličar, ludara, šiljatonogi vrganj, pasji stršak i dr.Prirodne vrijednosti – fauna Geografski položaj, klima i raznovrsni biotopi, mediteranski uticaj, te prisustvo bukovih i hrastovih šuma kao i karstnih obronaka i visokoplaninskih livada omogućili su razvoj bogate i složene faune NP Lovćen.Tako, od krupnih sisara na Lovćenu žive vepar, vuk, lisica, kunica, srna, zec, medvjed. Iako fauna sitnih sisara do sada slabo istraživana, u području Nacionalnog parka je registrovano 14 vrsta. Tipični predstanici ove faune na NP Lovćen su bjelogrudi jež, slijepa krtica, vjeverica, šumski puh, kraški miš, slijepi miš potkovičar kao i endem južne Crne Gore i Hercegovine - crnogorska voluharica. Oko 200 vrsta ptica posjećuje NP Lovćen u toku migracija ili se tu gnijezde: crnorepa grmuša, crnoglava travarka, crvendać, brgljez kamenjar, jarebica kamenjarka, slavuj, sojka i dr.U fauni Lovćena značajno je prisustvo velikog broja vodozemaca i gmizavaca - do sada je registrovano 16 vrsta. Većina ima međunarodnu zaštitu, a zaštićena su i nacionalnim zakonodavstvom Crne Gore. U Parku je prisutno 11 vrsta gmizavaca: šumska kornjača, gušter, mosorski gušter, zelembać, veliki zelembać, blavor, bjelouška, rječna bjelouška, poskok, zidni gušter, kraški gušter. Od balkanskih endema prisutna je podvrsta poskoka. U Nacionalnom parku Lovćen brojne su lokve, kamenice i ublovi koji prestavljaju jedina vodena staništa holokarstnog dijela Crne Gore. U njima se nalaze podvrste koje su subendemične za balkansko poluostrvo (Triturus vulgaris graecus i Bombina variegata scabra). Najznačajnija staništa ovih vrsta su upravo na Lovćenu. Karstni tereni čitave južne Crne Gore (gdje pripada i NP Lovćen) i Hercegovine isprepletani su mnogim pećinskim hodnicima, jamama u kojima se razvio vrstama veoma bogat podzemni živi svijet takozvani kriptobionti. Po bogatstvu pećinskih vrsta, područje Hercegovine i Crne Gore je prvo u Evropi, a među 3 - 4 u svijetu.Pećine Kao i pećine čitavog ovog područja, tako i pećine NP Lovćena naseljava nekoliko desetina endemskih kriptobiontnih vrsta iz grupa Opiliona, Gamarusa, pećinskih paukova i zrikavaca. Endemizam ide dotle da pojedine vrste naseljavaju samo po jednu pećinu i negdje drugdje se ne mogu naći. Zbog ovakvih karakteristika, pećinske vrste Crne Gore su često na meti kolekcionara iz raznih evropskih zemalja.Usljed bogatstva biotopa, u NP Lovćen razvio se i zanimljiv endogejski živi svijet - svijet organizama koji nikad ne izlaze na površinu tla već sve aktivnosti od traženja skloništa, hrane, do razmnožavanja obavljaju u vlažnom humusu. Što se tiče entomofaune, samo pojedine grupe insekata su na Lovćenu istražene, kao što su osolike muve, mravi, pojedine grupe leptirova. Tako npr. na području NP živi oko 100 vrsta mrava, od kojih je šumski mrav zakonom zaštićena vrsta zbog koristi za šumski ekosistem. Pored šumskog mrava još šest vrsta insekata, koji su stanovnici ovog Nacionalnog parka, su zakonom zaštićeni: jelenak nosorožac, leptir lastin rep, jedarce, i apolonov leptir. Priručnik sadrži i turističke informacije: kako doći do Nacionalnog parka, gdje obezbijediti smještaj, podatke o aktivnostima (pješačenje, foto-safari, biciklizam, kampovanje, zimski sportovi...)Pet zona U Nacionalnom parku je izdvojeno pet zona sa posebnim režimom korišćenja i upravljanja: Zona šume bora munike sa površinom oko 68 ha, nalazi se na strmim padinama najviših vrhova Štirovnika i Jezerskog vrha. Obuhvata pojas iznad bukove šume na nadmorskoj visini oko 1.600 metara. Zona bukve sa kulturama četinara i rijetkih lišćara nalazi se između Štirovnika, Jezerskog vrha, Babljaka i Goliša i njegova površina iznosi 876 ha. Ovom Zonom su uglavnom obuhvaćene bukove šume i kulture crnog bora (Pinus nigra) koje imaju edukativni, rekreativni i pejsažni karakter. U okviru Zone nalaze se kraške uvale: Ivanova korita, Dolovi, Kuk, Veliki i Mali Bastur i dr. Zona Konjsko sa visokim i starim bukovim sastojnama, površine oko 400 has predstavlja jednu od najpitomijih uvala u Parku. Nalazi se u jugozapadnom dijelu Parka iznad primorskog grada Budve i okruženja je Rujiškim i Majinskim vrhom na zapadu, Kuljisem na istoku i Humom na sjeveru. Zona ima i interesantan mikropejzaž koji je predstavljen livadama: Malo i Veliko Konjsko. Jezero ispod Jezerskog vrha predstavlja specijalni herpetološki rezervat. To je stanište populacija malog i glavatog mrmoljka i veoma značajan reproduktivni centar za sve vrste vodozemaca i gmizavaca. Nadmorska visina jezera je 1.360 metara. Zona šume bora krivulja, na prostoru između Rupa i Blatišta ( u užoj zoni Parka) na oko 1.300 metara nadmorske visine. Ovo je najvjerovatnije kultura bora krivulja. Ova vrsta izvanredno se aklimatizovala na Lovćenu.

KANJON TARE Dugačak 149 km sa dubinom koja dostiže i do 1300 metara. Tara je drugi po dubini kanjon u svijetu poslije kanjona Kolorada. Kanjon Tare je poznat kao najdublja i najoštrija riječna dolina u Evropi. U poređenju s pustoši velikog kanjona Kolorada, kanjon Tare djeluje kao prašumsko područje. U njemu preovladava svijetlo zelena boja bujnog listopadnog rastinja i tamno zelena boja četinara. Rijeka Tara prima svoje pritoke najvećim dijelom sa planina Komova, Sinjajevine, Durmitora i

Ljubišnje, a sa rijekom Pivom sastaje se na Šćepan polju gdje čine rijeku Drinu. 17. januara 1977. godine rijeka Tara i njen kanjon uvršteni su na listu "Čovjek i biosfera", a 4. septembra 1980. godine u sklopu Nacionalnog parka "Durmitor" proglašeni su za "Svetsku baštinu prirodnih dobara UNESCO-a" pri tome ispunjavajući istovremeno čak tri uslova (od kojih je bio dovoljan samo jedan): geološki, hidrološki i biološki fenomen. Dosadšnja istraživanja su utvrdila da se ovdje nalazi značajna koncetracija endemičnih vrsta biljaka i insekata, a u samom kanjonu nalazi se preko 80 poznatih pećina koje dosad nisu detaljno istražene. U nekim od ovih pećina utvrđeno je postojanje kulturnih slojeva, što je nesumljivo dokaz da je u njima obitavao praistorijski čovjek. Bistra, zelena voda Tare spada u A kategoriju, pitka je cijelim tokom (što je izuzetna rijetkost), daruje pejzažu njenog kanjona svježinu, blistavost i pokret u impresivnom dizajnu riječnog korita sa svojim bukovima, vodopadima, pritokama i drugim prirodnim fenomenima koji se samo ovdje mogu naći.

Pregledajte selekciju slika sa Tare.